DODENHERDENKING 4 mei 2022
“Je wil weten wat ik gedaan heb terwijl we in de rij stonden.Ik heb gehuild om al mijn fotoalbums die thuis in mijn gangkast staan en die ik niet heb kunnen meenemen.
Foto’s van mijn familie, van mijn zoon als kind en van mijn vreedzame leven vroeger. Ik bid dat ik later mijn foto’s nog terug kan krijgen.
Ik kon nu maar één koffer meenemen.”
Nee, dit is niet het verhaal van één van onze Joodse medeburgers die tijdens de Duitse bezetting werden weggevoerd en vermoord.
Bijna tachtig jaar geleden.
Toen het oorlog was…
Dit is het verhaal van Elena, een vrouw uit Kyiv die moest vluchten omdat Poetins leger haar stad aanviel en bombardeerde.
Nog geen twee maanden geleden.
Omdat het oorlog is…
Omdat het weer oorlog is.
Niet in onze straat, niet in onze gemeente, niet in ons land.
Maar zo dichtbij dat we de bommen bijna kunnen horen.
Zo dichtbij dat we ook vrezen voor onze veiligheid.
Voor onze vrijheid.
Want dat is oorlog: de ultieme aanval op onze vrijheid.
Dat is wat we ieder jaar hier herdenken:
hoe het was om in onvrijheid te leven,
hoe het was om familie, vrienden en buren te verliezen,
hoe het was om te moeten vluchten voor geweld.
Maar ook altijd, al bijna tachtig jaar, met de heimelijke opluchting en trots dat de meesten van ons van ná de oorlog zijn…
Dat we in Nederland, in Europa al bijna tachtig jaar in vrede samenleefden.
In alle vrijheid.
Nu zien we iedere dag de beelden en horen we de verhalen van Elena en vele anderen en beseffen we dat de oorlog weer heel dichtbij is gekomen.
Dat veel mensen weer leven in angst en onvrijheid.
Daarom is het zo belangrijk om juist vandaag te beseffen dat vrijheid niet alleen een recht is maar ook een plicht.
Daarom is het zo belangrijk om open te staan voor mensen die voor oorlog vluchten, waar zij ook vandaan komen en hen zo goed en gastvrij mogelijk op te vangen.
Daarom is het belangrijk dat wij onze vrijheid delen en doorgeven.
Want oorlog is oorlog, een vluchteling is een vluchteling.
“De omgeving van de mens is de medemens”, schreef de Rotterdamse dichter Jules Deelder.
Iedere medemens.
In alle vrijheid.
Die vrijheid wordt niet alleen bedreigd door bommen en mortieren,
Maar ook door woorden.
Door vooroordelen en leugens.
Dat zien we niet alleen 2000 kilometer verderop, waar nepnieuws en desinformatie een oorlog veroorzaakten.
Dat zien we ook hier, in ons eigen land, in onze eigen omgeving.
Zeker de afgelopen twee jaar, tijdens de pandemie, liepen de emoties vaak hoog op.
We moesten ons terugtrekken in onze eigen bubbel,
maar het lijkt wel alsof we ons ook steeds verder hebben teruggetrokken in ons eigen gelijk.
Het lijkt wel alsof we door ons tijdelijke gebrek aan vrijheid – en dat was zeker niet makkelijk! – steeds minder oog hadden voor de essentie van vrijheid:
de ruimte, de mogelijkheid om je eigen keuzes te maken,
om je eigen mening te hebben en die te kunnen uiten.
Niet alleen voor jezelf maar ook voor anderen.
Niet alleen door te praten maar ook door te luisteren.
In alle vrijheid.
Laten we daarom vandaag,
hier,
samen,
niet alleen stilstaan bij het verleden,
toen we moesten vechten voor ons recht op vrijheid.
Maar laten we ook stilstaan bij onze plicht, onze verantwoordelijkheid, om die zwaarbevochten vrijheid – vandaag en iedere dag – aan elkaar te geven en te gunnen.
Dat betekent vooral dat we elkaar de vrijheid moeten geven om onze eigen keuzes te maken
Elkaar de vrijheid moeten gunnen om onszelf te zijn.
Want de omgeving van de mens is de medemens….
En wij zijn allemaal allebei: mens en medemens.
Praters en luisteraars, denkers en doeners, gevers en nemers.
Allemaal onszelf en allemaal anders.
Allemaal met het recht en de plicht om vreedzaam samen te leven.
En dat kan alleen in alle vrijheid.