Toestanden! Runderpest!

De laatste jaren worden wij geregeld geconfronteerd met allerlei ziektes die rondwaren onder ons (pluim)vee. De overheid neemt vrijwel altijd onmiddellijk maatregelen, rigoreuse maatregelen vaak. Vogelgriep, gekke koeienziekte, q-koorts, d’r wordt wat geruimd. De beelden van dat (preventief) ruimen zijn onplezierig om naar te kijken en gaan soms de wereld over. En leveren protestacties op.

Dat lijkt iets van deze tijd, maar bij het bekijken van de krantenbank, ‘op het web’ gezet (kranten.kb.nl) door de Koninklijk Bibliotheek in Den Haag, werd ik met de neus op de feiten gedrukt: ook in de negentiende eeuws werd er flink geruimd onder met name het rundvee.

runderpest1
uit: Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad, 22-01-1866.

In de achttiende en negentiende eeuw had het rundvee vaak te lijden van de runderpest, ook wel veepest of rundertyphus genoemd en ook toen werd vergaande actie ondernomen. Net als tegenwoordig werd alles centraal geregeld; er werd gerapporteerd en geregistreerd. En dat had zo nu en dan berichtgeving in de krant tot gevolg. Sterker, de runderpest haalde de Troonrede in 1865 en niet als een terloops gemaakte opmerking, nee de runderpest was één van de drie aandachtspunten in die rede:

runderpest3
uit: Dagblad van Zuidholland en ’s Gravenhage, 19-09-1865. Nota bene! De krant is niet mals in zijn kritiek!

En Stompwijk komt in die berichtgeving -Stompwijk was op en top een agrarisch dorp- zo nu en dan voor en dat kan dus nu eenvoudig worden teruggevonden in die krantenbank. Overigens, niet alleen bij de boeren en nationale en lokale pers bestond er grote ongerustheid, ook de gemeentelijk overheid was gedurig bezig met de epidemie onder het vee.

runderpest2
uit: Algemeen Handelsblad, 22-09-1865. Ja, u leest het goed ‘zeezoutzuur’, een mengsel van ijzer en verdund zoutzuur. Lijkt mij geen prettig medicijn.

In het bekijken van de archieven met betrekking to mijn verhaal over de cholera in Stompwijk in 1866 kwam ik ook vaak opmerkingen en dergelijke tegen waarin verhandeld werd over de toestand mbt de runderpest in Stompwijk. Er is echter wel een probleempje, in tegenstelling tot de cholera epidemie (zomermaanden 1866) was de runderpest epidemie er een van enkele jaren. Dus als je meer wilt weten over de gemeentelijke inzet mbt tot die runderpest en of de verspreiding daarvan in Stompwijk dan moet je veel meer archiefstukken doornemen.

Misschien een leuk onderwerp voor een scriptie/werkstuk?

Het is goed ons te realiseren dat in 1866 er eigenlijk twee belangrijke kwesties voortdurend aandacht nodig hadden: De runderpest en de cholera. Beide van grote invloed op het reilen en zeilen van gemeente en bewoners. Maar bedenk wel dat men vaak gewoon alleen maar erg bang was, men wist eigenlijk niets over oorzaak, slechts met het gevolg was men bekend. De veestapel decimeerde, en 10% van de bewoners in de buurtschap Stompwijk stierf in 1866 in 4 maanden tijd.

Voor diegenen die geinteresseerd zijn in mijn verhaal over de cholera, klik hier.