De eerste melkmachine in Stompwijk is waarschijnlijk ook al aangeschaft door een Van Santen. En wel in 1937 aan de Oostvlietweg 37. Van de eerste melkrobot heeft Hubert van Santen de primeur. Stompwijk is van oudsher een boerendorp, en volgens de nieuwste plannen mag dit nog zo blijven. Dus deze aanwinst is wel een bezoek waard. “Eerst aanmelden” staat er op een bordje op de stal. Hubert raad me aan om een paar laarzen aan te trekken, en dat is geen overbodige luxe. De koeien lopen en poepen waar ze willen, daar heet het ook een “loopstal” voor.
De stal
Het eerste wat opvalt is de rust in de stal. De koeien kijken amper op als we binnenkomen. Ze gaan rustig door met waar ze mee bezig zijn: lekker liggen, eten of een wandelingetje maken naar de melkrobot. Een heel verschil voor boer en koe. Hubert, 38 jaar, kan zich in de oude huisstal nog herinneren hoe het vroegere melken in de leiding ging. “Bij iedere koe drie keer door je knieën: uier schoonmaken, melkmachine onderhangen en later weer afhalen.” Vader Huub, die net als Hubert’s moeder nog vaak op de boerderij aanwezig is, kan beamen dat je er versleten knieën van kreeg. “Toch heeft iedere tijd zijn charmes hoor,” zegt hij. “Moet je nou zo’n koppel jongvee zien liggen, heerlijk toch.”
Later in de melkput was het werk al wat lichter. Een stuk of tien koeien kwamen aangelopen, werden staande schoongemaakt, kregen de bekers onder de uiers, losten hun melk terwijl ze hun krachtvoer aten en vertrokken weer. In zo’n anderhalf uur kon je zestig koeien melken.
Veranderingen
Maar de tijd staat ook op het boerenerf niet stil. Alle kosten stijgen. Denk maar aan water, stroom, onderhoud van bedrijf en machinepark, administratiekosten enz. Automatiseren om te overleven hoort er dan gewoon bij. Als vijftien jaar geleden de eerste robots op de markt komen staat niet iedere boer vooraan om er een aan te schaffen. Ook Hubert erkent de verschillen. “Je kent al je dieren, en die ga je toch uit handen geven aan de robot.” Net als andere apparaten hebben de eerste robots hun kinderziektes. Maar de nieuwere modellen met aangepaste software voldoen steeds beter. Het melken is een continu proces geworden. De koe beslist nu zelf wanneer ze gemolken wil worden.
Na plaatsing van de robot, begin oktober, was het stevig aanpoten daar aan de Stompwijkseweg. Samen met John Verhagen was Hubert bijna dag en nacht in de stal. De koeien moesten leren om één voor één de robot te passeren. En zeg niet dat koeien dom zijn; ze leren gelukkig snel. Na een week ging het al beter. Sommigen hebben een duwtje in de goede richting nodig, maar als ze eenmaal door hebben dat ook hier het krachtvoer wacht, gaan ze het zelfs leuk vinden. En ze willen toch hun melk kwijt.
De robot
In de robot wordt de eerste keer het uier van de koe vastgelegd. Zodoende weet hij, als de koe weer komt, waar de uier zit, maar ook wanneer ze heeft gekalfd en hoeveel voer ze mag. En nog veel meer. Ook mogelijke afwijkingen spoort hij moeiteloos op. Dan, nadat de tepels met borstels tweemaal zijn gereinigd, tast ze met laser de uier af en klikken de vier melkbekers vast. De eerste “voormelk”, welke misschien niet helemaal zuiver is, verdwijnt door de afvoerleiding. Samen met het reinigingswater. Ook nu straalt de rust van de koe af. Als ze klaar is vertrekt ze weer; richting Mientje of Betsie voor een onderonsje. Intussen worden borstels en melkbekers volautomatisch gereinigd en als de volgende dame zich aanmeldt hangt alles gereed. Helemaal volgens de normen van KKM: Keten Kwaliteit Melk. Op een scherm bij de robot is a la minute af te lezen hoeveel melk elk kwartier de koe levert en de kwaliteit daarvan. Het is een wonder van vernuft wat boeren in staat stelt om met de tijd mee te gaan, en hun eigen dag in te delen. De robot doet het altijd.
Melken
Net als veel andere boeren vangt Hubert iets meer voor de melk omdat de koeien buiten mogen lopen. Al zullen ze met het weer van de laatste dagen graag binnen blijven.
Hubert en zijn vader zijn nog wel even aan de verbouwing bezig. De oude melkput wordt vakkundig omgebouwd tot ruimte voor de robot. Die kan straks naar zijn definitieve plek. De koeien hebben hem al gevonden en stevig omarmd. Zij zijn nu in de stal net zo vrij als in de wei. Boer en koe blij!
Agnes van Boheemen Vollebregt