LINDA’S BELEVENISSEN VAN DRIE MAANDEN BOLIVIA
Met donker, grauw weer en een Sint en Piet die je al op Schiphol staat te verwelkomen… Nederlandser terugkomen kan toch niet! Met dit typisch Nederlandse kinderfeest ben ik gelijk weer een beetje ingeburgerd! Zo ging dat trouwens ook een beetje drie maanden geleden …..
Terug in Sucre
Rabobank Sponsorfietstocht, een feestje, inpakken, alles voorbereiden tot diep in de nacht, geen tijd voor het Zwijnenbal, zo zag zaterdag 2 september er voor mij uit. Alle gekregen kleding paste gewoon niet in de koffer, gelukkig kon de kleding die ik niet kon meenemen naar Theo van de Meer voor Roemenië. Uitgerust reizen lukte dus niet echt. Het voordeel is wel dat je van vliegen weinig meemaakt als je slaapt en voor je gevoel snel op plaats van bestemming bent ook al duurt het meer dan 24 uur. Maandagmorgen ben in Buenos Aires aangekomen, na een kort verblijf bij vrienden ben ik woensdag doorgereisd naar Sucre in Bolivia. Eerst met de bus zo’n 29 uur naar de grens en daarna van Villazon in Bolivia, nog 15 uur hobbelen in een bus waar je als Nederlandse in wordt opgevouwen… en dat alles om maar op tijd aan te komen voor de Entrada de Guadalupe, de grootste optocht van Sucre.
Vrijdagochtend om 6 uur aangekomen in Sucre, het was net weer een beetje ‘thuiskomen’ na 27 uur vliegen en 42 uur bussen. Om weer helemaal in de Boliviaanse cultuur te komen, even een uurtje de dans Moçeñada oefenen voor de optocht. Daarna moest ik om twee uur ‘s middags ruim 6 uur dansen met vijftig dansers en dertig muziekkanten van Ñanta (voornamelijk kinderen) door de straten van Sucre op 2800 meter hoogte voor de beschermheilige Guadalupe! Is dat een topprestatie of …. ben je dan niet goed wijs?!!
Die avond geen puf meer voor een welkomstfeestje, deze dus maar even uitgesteld naar de andere week in een kroeg waar men in plaats van glazen bier, emmers met vijf liter bier serveert. Je kan dan met een slangetje de glazen tappen en een rondje bier geven. Misschien een leuk idee voor de Stompwijkse feestdagen?

Werken in Centro Educativo Ñanta & Psicopedagigico
Na het dansen ben ik gelijk als vrijwilligster aan het werk gegaan bij Centro Educativo Ñanta, een centrum dat zich inzet voor kinderen die werken op straat en dat structureel wordt ondersteund door Stichting Amigos. Voornamelijk heb ik me bezig gehouden met huiswerkbegeleiding geven. Ñanta schrijft aan het begin van het schooljaar zo’n 100 kinderen in op verschillende scholen en houdt er dan toezicht op dat deze kinderen naar school gaan en centrum Ñanta bezoekt de vergaderingen. Ik had ook één school onder mijn hoede! Af en toe naar school om te zien of ‘mijn’ kinderen wel op school waren en soms bracht ik de kinderen op school. Het onderwijssysteem in Bolivia is niet te vergelijken met dat van Nederland, het zijn twee werelden van verschil! Volle klassen, weinig contacturen, klassikaal traditioneel les, veel huiswerk voor de kinderen (al op de basisschool) en ga zo maar door. Het is dus best een uitdaging om bij Ñanta na het maken van het huiswerk ook wat Nederlandse invloeden van het onderwijs mee te geven.
Verder heb ik vrijwilligster Virginia, die verpleegster is, ondersteund met de tandartsbezoeken. Elke dag gaan twee of drie kinderen naar de tandarts!! Wat een helden!! De gebitjes zien er vaak zo slecht uit dat ze soms wel acht of tien keer moeten terugkomen om gaatjes te vullen, tanden schoon te maken of zelfs te laten trekken. En na een uur of soms langer komen ze weer lachend uit de kamer van de tandarts … als ik de boor al hoor krijg ik kippenvel. In de wachtkamer maken we huiswerk en doen we spelletjes… zoals vier op een rij.  De kinderen die naar de tandarts gaan krijgen tandpasta en een tandenborstel mee naar huis om de gebitjes gezond te houden en ook kunnen ze bij Ñanta hun tanden poetsen. Verder was de meegenomen kleding van vrienden en truitjes van Oma van harte welkom. De kinderen waren er erg blij mee!
In oktober ben ik twee weken tolk geweest voor een Nederlandse missie voor het speciaal onderwijs in het Psicopedagogico, een instituut voor kinderen met een handicap. Weer even terug naar mijn oude stageplaats voor een leerzame ervaring!
Katholieke feesten
Op ruim 3 uur rijden van Sucre ligt een kleine gemeenschap genaamd Purunquila waar de mensen nog zonder stomend water of elektriciteit leven. In deze gemeenschap werd eind oktober Eloy, een jongen die in het opvanghuis van Ñanta woont, gevormd. Een bijzondere gebeurtenis, eerst is er een mis en dan word je bij de familie uitgenodigd om te eten en chicha (maïsbier) te drinken. Er was eten en drinken in overvloed terwijl deze familie écht heel arm is. Natuurlijk zorgt de peetvader van de vormeling voor veel dingen. Het begrip ‘tijd’ dat bestaat daar echt niet…. zondagavond zouden we terug gaan, maar aangezien het regende kwam er geen vervoer meer … er moet namelijk een rivier overgestoken worden en bruggen zijn er niet! Maandag was er een vrachtwagen die we gemist hadden en daarna kwam er helemaal geen vervoer meer. Bellen kon ook niet want er was geen telefoon en een mobiel heeft geen bereik. Nog wel een poging gedaan… maar tevergeefs, want na ruim 1 uur lopen kwamen we op het hoogste punt van de berg maar helaas nog geen bereik. Gelukkig kwam er dinsdag wel een bus die ons naar Sucre heeft gebracht.

Todos Santos is het feest voor en met de doden. Op 1 november gaan de mensen met eten, drinken en muziek naar de begraafplaats om hun dierbaren te gedenken. Ik ben met een aantal vrienden naar het ‘huisje/kapelletje’ van Cristina, een Spaanse vriendin die vorig jaar bij een auto ongeluk is omgekomen geweest, om haar te gedenken met Boliviaanse muziek. Indrukwekkend om Cristina dansend met (panfluit)muziek te herdenken.
Op 2 november worden de mensen die het afgelopen jaar zijn overleden thuis herdacht. Er wordt een groot altaar met eten, drank, bloemen en een foto van de overleden persoon gemaakt. Ook wordt er gebeden, gegeten, chicha gedronken en muziek gemaakt. Men gelooft dat de overledenen in een ‘betere wereld’ komen. De dood is niet het einde, want we komen elkaar later weer tegen in deze betere wereld. Met Allerheiligen en Allerzielen komen de zielen even terug op aarde om dit feest met ons te vieren. Toch wel een bijzondere en mooie manier om je dierbaren te gedenken!

Net voor mijn vertrek ben ik peetmoeder van de doop (madrina) geworden van Yhovana, een meisje van 9 jaar die dagelijks met haar broer en zusjes bij Ñanta komt om te lunchen, huiswerk te maken, armbandjes te knopen, spelen ..kortom, Ñanta is haar tweede thuis. Yhovanna komt uit een arme migrantengezin van acht kinderen en woont in een buitenwijk van Sucre. Haar vader werkt in Argentinië en moeder draagt zorg voor de kinderen.
De mis was voor Boliviaanse begrippen erg kort, maar daarna moet het gevierd worden met een tal van rituelen. De kinderen krijgen van alle visite geld op hun kleding gespeld. Spelen zit er dus niet echt in op hun doopdag, want stel je voor dat ze het geld verliezen of andere kinderen het geld afpakken. Als peetmoeder kreeg ik 2 grote bakken met kip , een emmer chicha, een kist bier om uit te delen en heb ik Cueca (traditionele Boliviaanse dans) moeten dansen met de vader van Yhovana. Op deze manier word je helemaal opgenomen in de familie!

Zoals je hierboven kan lezen, gebruiken deze mensen in Bolivia alle mogelijke momenten om het leven te ‘vieren’, want ook zij hebben zegeningen nodig in hun leven waarin zij elke dag bezig zijn met ‘overleven’.

Weer thuis in Stompwijk
Op 23 november ben ik uit Sucre vertrokken naar Santa Cruz, daar ’s avonds de bus gepakt naar Asunción in Paraguay, een trip van zo’n 24 uur die ik vier jaar geleden in 34 uur moest doen. Het gaat door het hete Chaco heen, een gebied met weinig bevolking maar waar nu een weg wordt aangelegd om de Panamericano helemaal geasfalteerd te hebben. De Panamericano is de route van het westen (Peru) naar het oosten (Brazilië) in Zuid Amerika! Dus misschien is het over 2 jaar – als de geasfalteerde weg af is nog maar 18 uur bussen??!! Wie weet! Van Asunción door naar Posadas in Argentinië en na een kort bezoek door naar Buenos Aires, Washington om uiteindelijk na vier nachten bussen en twee nachten vliegen met veel getelde zegeningen op Schiphol aan te komen.

Prettige kerstdagen en een voorspoedig 2007… Feliz Navidad & próspero año 2007!
Tikunakama (Tot we elkaar weer zien)!

Linda de Jong