Bij het 35 jarig bestaan, mag Bep van Santen van der Salm niet ontbreken. Het is al weer 6 en een half jaar geleden dat we noodgedwongen afscheid van haar hebben moeten nemen en zij het tijdelijke voor het eeuwige heeft moeten inruilen. Zoals de kop al aangeeft, was zij 25 lid van ons team, een meid met kennis van zaken, die met het vertrek van Geert Welp uit Stompwijk in 1977 de Dorpsketting voor een aantal jaar onderdak bood.
Samen met haar man Leo, dochter José en zoon Paul staan we hierbij stil. We hebben ons in een heerlijke zonnetje genesteld in de voortuin langs de Stompwijkse vaart en zwaaien tijdens het gesprek heel wat af.
Hoe begon het ook al weer?
De redactie was toentertijd enigszins uitgedund. Of was de werkdruk verhoogd? Of had het toch te maken de verhuizing van Leo en Petra naar Leidschendam en het volgen van een avondopleiding? Wij weten het niet meer exact. In ieder geval deed Geert Welp een oproep in het blad voor versterking. Bep is er op dat moment over gaan nadenken en na de tweede oproep heeft zij gereageerd. Ze had een MMS diploma op zak, ervaring op administratief terrein en zij maakte het parochieblad van de St.Jan kerk in Zoeterwoude. Dus ze was van harte welkom.
Marga Stijnman heeft zich toen eveneens aangemeld, dat was een goed idee van haar en zij is inmiddels 30 jaar bij de redactie. Marga weet zich te herinneren dat Bep bij aanmelding bij de redactie zwanger was en dat na de geboorte van José, zij de eerste maanden meekwam naar de redactie. Marga ziet nog het reiswiegje voor zich, met een blozende baby er in met van die héle grote blauwe ogen.
Herinneringen
De eerste reactie van José is: “Als het maandag was en mijn moeder naar de Dorpsketting wilde gaan, dan waren wij verdrietig. Het kón toch niet dat ze ons een hele avond lang ging verlaten.” Bep had na de geboorte van José haar baan opgezegd en hielp een aantal dagen in de week haar vader en broer op de boerderij en dan nam ze de kinderen hier mee naar toe. “Ze was er altijd voor ons, des te moeilijker vonden wij het dat ze een avondje weg ging. Dat waren de avonden dat papa voor ons zorgde. De Dorpsketting heeft een tijd lang bij ons in de kelder gezeten. Als wij in ons bed lagen, hoorden wij het dreunende geluid van het stencilapparaat en roken wij de inkt. Die flesjes zie ik nog zo voor me. En dan dat magische plakband waar ik niet aan mocht komen.”
Toen José later in verband met haar werk drukkerijen bezocht en de inktlucht weer rook, voelde dat meteen heel vertrouwd. Een andere herinnering van haar is dat er een keer koffie op het toetsenbord viel. Paniek, maar Leo hield gewoon het toetsenbord op zijn kop en hij deed het weer!
Als we nu terugkijken is het toch eigenlijk niet te geloven dat we in die kelderruimte gepast hebben, tussen de wijnvoorraad en de wasmachine in. Peter werd in 1978 geboren en toen Paul zich aankondigde in 1982 was de Dorpsketting inmiddels verhuisd naar Hoefblad 43. Paul op zijn beurt ging weer in het reiswiegje mee en dan had hij in ons nog kinderloze huis een eigen kamer, waar hij ook gevoed werd. Later herinnert hij zich dat hij juist op die maandagavonden bij José in bed kroop, omdat ook hij zijn moeder miste. Hij herinnert zich ook de inktlucht, maar dan van de nieuwe locatie, waar hij en José na werk of training nog wel eens kwamen buurten.
Ik vraag José of de Dorpsketting van invloed is geweest op haar studierichting journalistiek. Ja, het is niet helemaal toevallig dat zij hiervoor heeft gekozen. Ze wist dat ze wel aardig kon schrijven. Ze heeft de liefde voor taal van haar moeder en haar interesse voor bouwbedrijven van haar vader. Ze heeft veel van Bep geleerd als het om grammatica gaat, zo is het kofschip uitgebreid behandeld. Paul op zijn beurt werkt meer met het fuckschaap in plaats van het kofschip. Paul werpt zich op zijn beurt eenmaal per jaar op het maken van het Stomppopboekje en de “Naakte waarheid” tijdens de kermis. Ook hij heeft deels de genen van zijn moeder.
De redactie zelf kreeg tussen de bedrijven door trouwens ook praktische tips in het Nederlands, de ezelbruggetjes waren altijd paraat zodat je de ingewikkelde regels beter kunt onthouden. Ik kan mij herinneren dat het mij vroeger niet zo bezig hield, maar nu des te meer.
Mijn Leo of jouw Leo?
Wij hadden vaak spraakverwarring als het om Leo ging, we spraken dan ook over jouw of mijn Leo. Haar Leo vond het best wat Bep deed, het interesseerde hem eigenlijk niet zo, dat was haar pakkie an. Het insteken van de blaadjes, het lopen van rondjes rond de tafel, het nieten, vouwen en tellen. Daar heeft hij toch ook veel bij geholpen, als we vroeg waren, anders niet, want hij moest er ’s morgens weer vroeg uit. Hij weet nog dat er toen 780 boekjes gemaakt werden en nu 1075 per week en dan lang niet zo dik. Ik sta er van te kijken, dat is toch door de jaren heen bijna 300 méér. Volgens mij is hij ook vaak de vierde man met kaarten geweest, als het typewerk wel en het drukwerk nog niet klaar was. Volgens Leo werd het vaak nachtwerk met volop discussies. Wat mij zelf in die tijd ook is bijgebleven dat Bep ’s avonds al de tafel dekte voor de volgende ochtend en dat we dan grapjes maken van ‘Oh blijven we eten?’
En ja, Leo moest de maandagavond oppassen. Alles moest wijken voor de maandagavond, geen verjaardag of visite. Nee, Bep moest naar de Dorpsketting. Ook toen ze eigenlijk al veel te ziek was, is ze lang mogelijk blijven gaan.
Dat klopt, al was het op het allerlaatst alleen nog maar om met elkaar koffie te drinken.
Stimulerende factor
Zelf heb ik Bep altijd als een enorme stimulerende factor gezien, ieder in zijn waarde latend, tactisch, coördinerend en goed onderlegd. Kortom een steunpilaar voor ons allen. Het is mede daarom niet alleen bij die maandagavonden gebleven. Met zijn allen zij we eerst een weekendje naar het zomerhuisje in België gegaan. Wat hebben we daar gelachen! Het jaar daarop naar Mallorca en nog een jaar later naar Tunesië. Na de komst van Paul is dat op een lager pitje gezet en later hebben we draad opgepakt en zijn we veel met elkaar op wintersport geweest. Het allerlaatste jaar met de huiskar door Drenthe en zelfs hebben we het nog een keer overgedaan zonder Bep. Van alle vakanties werd trouwens altijd verslag gedaan. Leo heeft een foto album waar foto’s van het 25 jarig bestaan van de DK in geplakt zijn. Van het open huis toen, het etentje in de Bles. In hetzelfde album staat een gezamenlijke vakantie en een feestje. Onze levens waren door de jaren heen behoorlijk met elkaar verweven. We halen met elkaar weer volop herinneringen op en we moeten moeite doen om bij de les, lees Dorpsketting, te blijven..
Terug naar toen en nu
De Dr. van Noortstraat is lange tijd het afhaaladres geweest, mede doordat de Dorpsketting buiten droog bleef onder het afdak en alle drie de kinderen zijn natuurlijk bezorgers geweest. ‘De zakjes tellen, dat was ook zo’n feest” weet José. Elke keer weer spannend hoeveel er opgehaald was. En dan de innovatie van de apparatuur, de offset, een insteekapparaat (dus geen rondjes meer rond de tafel), de komst van een elektrisch typemachine mét een klein beetje geheugen, zodat typefouten zonder flesjes of strookjes verbeterd konden worden. Spectaculair was dat. In een keer goed doen, niets knippen en plakken zoals dat tegenwoordig met de computer gaat. Het tekstverwerken zelf natuurlijk, floppies, diskettes en nu mail. Alles gaat makkelijker, toch hebben we het insteken van de Dorpskettingen ongeveer 12 jaar geleden uitbesteed aan een enthousiast clubje. De komst van internet maakt dat we steeds mee willen blijven doen, dat is dan weer te danken aan mijn Leo. Hij is op de achtergrond altijd bezig met hoe het beter kan.
De Dorpsketting op internet, met een grandioos archief van al het ingezonden materiaal. Het lezen van de Dorpsketting op je eigen beeldscherm per artikel of de pdf uitgave, zoals je de Dorpsketting per bladzijde leest. Voor de redactie echt veel extra werk. Dit was tien jaar geleden niet eens denkbaar geweest en wie weet wat we over tien jaar weer te melden hebben.
Bep waakt met haar foto op de schoorsteen, net als Ans, over ons in de redactieruimte. Wij zijn haar veel dank verschuldigd. Het interview heeft twee keer zolang geduurd dan gepland, maar het was het dubbel en dwars waard. Leo, José en Paul bedankt.
Petra Oliehoek van Es
